Richard Korver - Advocaat - Dit is ook mensenhandel

Richard Korver – Strafrechtadvocaat

"Wijs automatisch elk slachtoffer een raadsman toe"

Volgens strafrechtadvocaat Richard Korver is het slecht gesteld met de emancipatie van het slachtoffer in Nederland. De expertise verdwijnt, wachttijden lopen op en het slachtoffer is de dupe. Volgens Korver is het daarom hoog tijd om de aanpak van mensenhandel tot prioriteit te maken. Zowel het lokaal bestuur als het Rijk hebben hierin een belangrijke taak.

Hij windt er geen doekjes om: met de expertise op het gebied van slachtofferschap van mensenhandel is het slecht gesteld. Korver, advocaat en voorzitter van Stichting LANGZS, het advocatennetwerk van gewelds- en zedenslachtoffers en vicevoorzitter van de Europese evenknie VOCAL, weet waar hij het over heeft. “Tot zo’n tien jaar geleden zaten we op de goede weg. Waren de mensenhandelteams heel goed op elkaar ingespeeld. Maar de beleidsaandacht is verschoven, de focus ligt nu op de grote drugszaken. Maar mensenhandelzaken vergen hele andere expertise. Het is veel minder zichtbaar dan een grote partij coke die in een loods ligt. Met die verschuiving gaat de deskundigheid die we de afgelopen jaren zo mooi met elkaar hebben opgebouwd verloren. En het slachtoffer is er de dupe van: de wachttijd bijvoorbeeld voor een zedenzaak is nu zo’n anderhalf jaar.“

De prioriteit voor de aanpak van mensenhandel weer in ere herstellen is dan ook wat er volgens Korver moet gebeuren, nog liever gisteren dan vandaag. “De grote gemeenten hebben hierin een belangrijke rol. Zoals nu grote drugszaken prioriteit krijgen – we zien allemaal de beelden van de grootschalige politie-invallen – zou dat ook moeten gebeuren met zaken op het gebied van mensenhandel. Het zou mooi zijn als de grote steden hierin het voortouw nemen. Maar ook rijksdiensten als de Inspectie SZW (voormalige arbeidsinspectie), CoMensha, de politie en het OM hebben hierin een belangrijke taak. Zijn moeten de signalen bundelen en delen.“

Schat aan expertise

Volgens Korver is er nog een wereld te winnen als het gaat om het gebruik maken van beschikbare kennis en expertise. “Moet je je voorstellen: je bent niet bekend met je rechten – in het land van herkomst zijn die vaak een stuk beperkter – en je spreekt de taal niet. Zie dan maar eens je weg te vinden. We zien dan ook dat slachtoffers op een zeker moment uit beeld verdwijnen. Uit pilotonderzoek blijkt dat het automatisch toewijzen van een raadsman of -vrouw een positief effect heeft op de rechtsgang bij zedenzaken. Dus waarom niet direct invoeren? Het is toch vreemd dat we voor de verdachte dit soort zaken wel allemaal regelen, maar dat het slachtoffer dit allemaal zelf moet doen? En vergeet de lotgenotenorganisaties niet; er zijn verschillende belangenverenigingen en lotgenotengroepen die een schat aan expertise hebben. Daar moeten we veel meer gebruik van maken.”

Voorkomen is altijd beter dan genezen vindt Korver, maar als het gaat over preventie, dan wordt al snel gedacht aan preventie van slachtofferschap. “Het wordt tijd dat we moderner over preventie gaan denken. Voorlichting, het creëren van bewustwording en het beschermen van kwetsbare groepen in de samenleving; dat kan als het over onze eigen burgers gaat. Maar heel veel slachtoffers komen uit het buitenland, daar kun je je als overheid niet op richten. Preventie moet zich ook richten op het voorkomen van de misdrijven. Verstorende activiteiten ontplooien, criminelen in de wielen rijden. Burgemeesters moeten zich afvragen hoe ze kunnen voorkomen dat mensenhandelaren voet aan de grond krijgen.“

Uitermate beroerd

Wat het volgens Korver bemoeilijkt, is dat er onvoldoende zicht is op de ernst en de omvang van de problematiek. “Ik durf zelfs te zeggen dat het daarmee op het moment uitermate beroerd is gesteld. We denken vaak aan slachtoffers van seksuele uitbuiting, maar het is veel breder. Ook criminele uitbuiting en arbeidsuitbuiting zijn vormen van mensenhandel. Met de grote stromen vluchtelingen die nu uit Oekraïne komen, is het risico op problemen groter dan ooit tevoren. Maar zolang iedereen denkt dat het wel meevalt, voelt niemand de urgentie iets te gaan te doen. Zo ging het ook met de ondermijnende drugscriminaliteit: pas toen de overheid er niet meer omheen kon, volgde er actie.“

Er moet volgens Korver dan ook meer aandacht zijn voor onderzoek naar de prevalentie van slachtofferschap van mensenhandel. De aangiftecijfers zijn volgens Korver slechts het topje van de ijsberg. “Die zijn bij dit soort zaken al heel laag en dalen alleen nog maar verder met de huidige wachttijden.“